Çankırı (Türkiye) Bölgesindeki killi ve kumlu jips yataklarının sıva üretimi için uygunluğunun değerlendirilmesi
Ali Osman Taş1, Kıymet Deniz Yağcıoğlu2, Yusuf Kagan Kadıoglu1, Turgay Beyaz31Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye2Ankara Üniversitesi, Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi (YEBİM), Ankara, Türkiye
3Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Denizli, Türkiye
Bu çalışma, Çankırı bölgesinde yaygın olarak bulunan killi ve kumlu jips yataklarının sıva üretiminde kullanılabilirliğini değerlendirmektedir. Arazi koşullarına uygun şekilde, örnekler herhangi bir ön saflaştırma veya katkı işlemi uygulanmadan alınmış ve doğrudan laboratuvar analizlerine tabi tutulmuştur. Kimyasal bileşimler XRF ile belirlenmiş, mineralojik özellikler XRD ve Raman spektroskopisi ile incelenmiş, ayrıca ince kesit petrografisi ile dokusal özellikler gözlemlenmiştir. Sonuçlar, çoğu örneğin SO₃ ve CaO içerikleri bakımından yüksek saflıkta jips ile uyumlu olduğunu göstermektedir. Ancak Çankırı-4 örneği, yüksek SiO₂ ve Al₂O₃ seviyeleri ile birlikte kuvars, kalsit ve kil mineralleri varlığı nedeniyle farklılaşmış ve sıva üretiminden dışlanmıştır. Petrografik incelemeler, Çankırı-1 ve Çankırı-6 örneklerinin referans endüstriyel jipse oldukça benzer homojen dokular sergilediğini, Çankırı-5’in ise daha heterojen bir yapı gösterdiğini ortaya koymuştur. Mekanik deneylerde, 7 günde 1.51 MPa olan tek eksenli basınç dayanımı 90 günde 2.84 MPa’a ulaşmıştır. Eğilme dayanımı ise 28 günde ortalama 0.62 MPa iken 90 günde 1.52 MPa’a yükselmiştir. Elde edilen sonuçlar, katkısız ve saflaştırılmamış bu doğal jipslerin dahi sıva üretiminde kullanılabilecek performans sunduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Çankırı, jips, sıva, materyal dayanımı, sürdürülebilir ürünAssessment of the suitability of clayey and sandy gypsum deposits from the Çankırı region (Türkiye) for plaster production
Ali Osman Taş1, Kıymet Deniz Yağcıoğlu2, Yusuf Kagan Kadıoglu1, Turgay Beyaz31Ankara University, Faculty of Engineering, Department of Geological Engineering, Ankara, Türkiye2Ankara University, Earth Sciences Application and Research Center (YEBIM) Ankara, Türkiye
3Pamukkale University, Faculty of Engineering, Department of Geological Engineering, Denizli, Türkiye
This study evaluates the suitability of clayey and sandy gypsum deposits from the Çankırı region of Türkiye for use in plaster production. Samples were collected in their natural state, without beneficiation or additives, to reflect realistic field conditions. Chemical compositions were determined by XRF, mineralogical phases were identified using XRD and Raman spectroscopy, and textural features were assessed by thin-section petrography. Results show that most samples contained SO₃ and CaO levels consistent with high-purity gypsum. One sample (Çankırı-4) exhibited elevated SiO₂ and Al₂O₃ contents, as well as accessory phases such as quartz, calcite, and clays, and was therefore excluded from further evaluation. Petrographic observations indicated that Çankırı-1 and Çankırı-6 displayed homogeneous fabrics comparable to the industrial reference, while Çankırı-5 exhibited more heterogeneous features. Mechanical tests demonstrated that the uniaxial compressive strength increased from 1.51 MPa at 7 days to 2.84 MPa at 90 days, whereas the flexural strength rose dramatically from 0.62 MPa at 28 days to 1.52 MPa at 90 days. These results indicate that even without pre-treatment or reinforcement, natural clayey and sandy gypsum from Çankırı can achieve mechanical performance comparable to conventional plaster materials, highlighting their potential for cost-effective and sustainable construction applications.
Keywords: Çankırı, gypsum plaster, material strength, sustainable product.Makale Dili: İngilizce